TRUYỆN: SƠN HÀ XÃ TẮC
THỂ LOẠI: LỊCH SỬ QUÂN SỰ, XUYÊN KHÔNG
TÁC GIẢ: KHINH VŨ
Chương 11: Đêm thơ hội Tao Đàn
*****
Chiều tối ngày rằm tháng sáu, Nguyễn Bỉnh Khiêm cho gọi Phúc Hải đến để cùng đi tham dự đêm thơ hội Tao Đàn. Nguyễn Bỉnh Khiêm là tân khoa trạng nguyên nên sự kiện lần này không thể thiếu ông. Ông cũng muốn Phúc Hải quen biết giới văn sĩ, hy vọng sau này văn đàn sẽ ủng hộ Phúc Hải một tay trong công cuộc thống nhất sơn hà.
Đêm thơ hội Tao Đàn được tổ chức ở Thi Âm quán cạnh hồ Hoàn Kiếm. Nếu như Anh Hùng Quán nổi tiếng là nơi anh hùng hào kiệt không thể không đến ở thành Tây thì Thi Âm quán nổi tiếng là địa điểm tụ tập nổi tiếng của giới văn sĩ ở thành Đông. Đặc biệt lão chủ quán Thi Âm rất tinh ranh nắm bắt thời cơ Anh Hùng tửu bán ra ngoài để mua vào số lượng lớn phục vụ khách khứa làm cho việc làm ăn của quán ngày càng phát đạt. Đêm nay hội Tao Đàn cho bao trọn cả Thi Âm quán. Bình thường họ cũng không cần nhiều chỗ như vậy nhưng lần này được tin triều đình chuẩn bị trùng tu lại Văn Miếu Quốc Tử Giám và nhà Thái Học nên hội Tao Đàn quyết định mở rộng cho mọi người tham gia miễn là họ chịu đóng góp ít nhất một nghìn lạng bạc cho việc trùng tu Văn Miếu Quốc Tử Giám và nhà Thái Học.
Nguyễn Bỉnh Khiêm và Phúc Hải đến Thi Âm quán thì đã thấy có khá đông khách khứa. Những văn nhân nổi tiếng như Nguyễn Thiến, Phạm Quỳnh, Giáp Hải *1... đều đã có mặt. Nguyễn Bỉnh Khiêm nhanh chóng được Nguyễn Thiến kéo vào bàn cùng với những người bạn thân để Phúc Hải tự mình tìm bàn trống bên ngoài. Sau một hồi dạo quanh, Phúc Hải tiến lại ngồi cùng bàn với những người đóng góp ít nhất một nghìn lạng bạc, Phúc Hải cũng muốn biết họ vì sao chịu đóng góp cho việc trùng tu Văn Miếu Quốc Tử Giám và nhà Thái Học. Thật trùng hợp cô gái đến từ Tây Bắc hôm trước bị Trần Bá trêu ghẹo cũng có mặt. Phúc Hải mở lời:
- Lão bá lần trước không đi cùng cô sao?
Cô gái không còn giữ vẻ lạnh lùng trả lời:
- Đa tạ Phạm công tử hôm trước cứu giúp! Tiểu nữ họ Võ *2. Lão bá hôm nay bận công chuyện làm ăn nên không tham dự được.
Phúc Hải lại nói:
- Võ cô nương cũng có hứng thú với văn chương!
Cô gái trả lời:
- Ta từ nhỏ cũng có học qua chữ nghĩa, nay được dịp đến kinh thành cũng muốn được mở rộng tầm mắt. Không ngờ Phạm công tử là người văn võ song toàn!
Phúc Hải vội lảng tránh:
- Võ cô nương đừng nhầm lẫn, tôi chỉ theo sư phụ đến học hỏi mà thôi!
Đang lúc Phúc Hải và cô gái họ Võ chuyện trò thì Nguyễn Thiến đã đại diện hội Tao Đàn khai mạc đêm thơ và mời Nguyễn Bỉnh Khiêm bắt đầu. Nguyễn Bỉnh Khiêm lấy ngay cảm hứng mùa hạ ngâm:
Nhật trường Tân quán tiểu song minh,
Phong nạp hà hương viễn ích thanh.
Vô hạn ngâm tình thuỳ hội đắc,
Tịch dương lâu thượng vãn thiền thanh *3.
Dịch thơ (bản dịch của Đinh Gia Khánh):
Trung Tân, cửa nhỏ, sáng ngày trường,
Gió đượm mùi sen, xa ngát hương.
Vô hạn tình thơ, ai kẻ hiểu,
Lầu cao, chiều xế, tiếng ve vang.
Khi tiếng vỗ tay còn chưa dứt, Nguyễn Thiến đề nghị đêm nay lấy mùa hạ và ánh trăng ngày rằm làm chủ đề, lần lượt mỗi bàn cử một người làm một bài thơ. Đêm thơ dần trôi mà mỗi thi nhân thì vừa chuyếnh choáng vừa cao hứng những câu thơ hay ý đẹp. Cô gái họ Võ đến từ Tây Bắc miên man suy nghĩ về những điều cô được nghe ở Tuyên Hóa *4 và những gì cô được thấy trong những ngày qua. Trên đường xuống Đông Kinh *5 cô thấy dân chúng miền xuôi an ổn làm ăn, cuộc sống đất kinh kỳ thì càng nhộn nhịp. Hôm nay lại thấy văn nhân uống rượu làm thơ vui cảnh thanh bình khác xa với những gì cô được nghe ở Tuyên Hóa. Cô chợt thắc mắc không hiểu sao bác và cha cô luôn nói xấu triều đình nhà Mạc, nhất quyết theo nhà Lê chống đối nhà Mạc.
Đến lượt bàn của cô làm một bài thơ. Tuy bàn dành cho những người đóng góp ít nhất một nghìn lượng bạc cho việc trùng tu Văn Miếu Quốc Tử Giám và nhà Thái Học nhưng Nguyễn Thiến, Giáp Hải... vẫn khá chờ mong vì họ biết Đức Nguyên đệ tử của Nguyễn Bỉnh Khiêm cũng ngồi bàn này. Phúc Hải nhìn quanh những thương nhân thì thấy họ đều dồn ánh mắt vào Phúc Hải và cô gái họ Võ. Cô gái họ Võ xin ngâm bài thơ “Cảnh ngày hè” của cụ Ức Trai *6:
Rồi hóng mát thuở ngày trường
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương
Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương.
Bài thơ chính là sự ca ngợi cuộc sống ấm no, hạnh phúc ở những nơi cô đi qua và là niềm mong mỏi cô muốn tạo dựng ở miền Tuyên Hóa. Ngâm xong, cô nhìn sang Phúc Hải như chờ mong điều gì. Phúc Hải thấy không thể tránh, đành mặt dầy ngâm:
Trăng vào cửa sổ đòi thơ
Việc quân đang bận, xin chờ hôm sau.
Chuông lầu chợt tỉnh giấc mơ,
Ấy tin thắng trận Nam phương báo về *7.
Lời ngâm vừa dứt, Nguyễn Bỉnh Khiêm cũng phải tấm tắc khen hay. Lời thơ vừa tao nhã, thể hiện tình yêu trăng vừa làm tròn trách nhiệm với xã tắc. Đặc biệt câu cuối là hoài bão, là kỳ vọng thống nhất sơn hà. Từ lúc Phúc Hải đứng dậy ngâm, cô gái họ Võ chăm chú lắng nghe, khi nghe xong cô biết không có hy vọng thu phục vị tướng trẻ trượng nghĩa này.
Hết chương 11
*****
*1 Giáp Hải (1515-1585): sau đổi tên là Giáp Trừng, tự Tiềm Phu, hiệu Tiết Trai, người làng Dĩnh Kế, huyện Phượng Nhãn (nay thuộc xã Dĩnh Trì, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang), còn gọi là Trạng Kế hay Trạng Ác- do tính ông rất ngay thẳng. Ông đỗ Trạng nguyên năm Đại Chính thứ chín, Mậu Tuất (1538), đời Mạc Thái Tông, làm quan đến chức Thượng thư bộ Lại kiêm Đông các Đại học sĩ, Nhập thị Kinh diên, tước Kế Khê Bá, Luân Quận Công. Ông là bạn vong niên của cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm và nổi tiếng với bài thơ “Vịnh bèo” đối đáp lại với Mao Bá Ôn.
*2 họ Võ: nói chệch của họ Vũ
*3 bài thơ “Hạ Cảnh” của cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm
*4 Tuyên Hóa: gọi tắt trấn Tuyên Quang, Hưng Hóa tức vùng Tuyên Quang, Lào Cai ngày nay.
*5 Đông Kinh: tên gọi khác của kinh thành Thăng Long.
*6 Ức Trai: Tên chữ của cụ Nguyễn Trãi.
*7 dựa vào bài thơ "Tin Thắng Trận" của Bác Hồ .
TTV Translate - Ứng dụng convert truyện trên mobile
Topic góp ý thảo luận ở đây nhé: http://www.tangthuvien.vn/forum/showthread.php?t=140123