Trà Việt Nam mang những công dụng chung của trà như tạo sự tỉnh táo, phòng ung thư, giảm lượng chorestrol trong máu, giảm nguy cơ tử vong vì bệnh tim, sát trùng, khử hôi… Trà là thuốc nhưng cũng là một thứ đồ uống gây nghiện. Ngoài ra, một số vùng của Việt Nam, với địa hình khí hậu đặc thù, đã có những loại trà độc đáo, đủ sức cạnh tranh. Chẳng hạn, ở Tân Cương (Thái Nguyên) có loại trà cho vị mang mác cốm vòng, nước màu xanh non như rau muống, thân uốn móc câu, cánh nhỏ. Huyện Vân Đồn (Quảng Ninh) có loại trà cho nước màu mận chín (còn gọi là trà đỏ), nhiều lần pha vẫn đậm đà, vẫn thơm; tạo cảm giác ngọt giọng, sảng khoái, thậm chí hơi say say.
Theo nhà nghiên cứu ẩm thực Huy Phú, cách thưởng trà của người Việt khá độc đáo, mặc dù khởi nguồn từ Trung Quốc, và hình thành từ thế kỷ thứ VIII, sau Trung Quốc nhiều năm. Chỉ người Việt mới có kiểu pha trà không bao giờ rửa ấm, mà cọ bề ngoài cho bóng sạch. Lâu ngày, trà quyện lại thành lớp trong lòng ấm, gọi là cao trà. Khi không có trà để pha, chỉ cần đổ nước sôi vào ấm, chờ cho cao trà tan trong nước là có ngay chén trà ngon.
Nghi lễ uống trà truyền thống của người Việt tuy không cầu kỳ như ở Nhật Bản, nhưng phức tạp hơn ở Trung Quốc (điều này xuất phát từ tâm lý tự tôn của người Việt: học người nhưng phải làm cho khác người). Bà Ngọc Mỹ, chủ quán thiền trà lớn ở 40/1 Bùi Viện, Q.1, TP.HCM, cho biết: “Theo truyền thống người Việt, uống trà nhất thiết phải chọn không gian yên tĩnh, thoáng đãng. Nước pha trà phải là nước không mùi, không màu, nước sương ban mai đọng trên lá cây là tốt nhất. Khi trà được rót, áp hai lòng bàn tay vào chén trà cho hơi ấm lan tỏa vào cơ thể. Phải dùng hai tay nâng chén trà, một tay đỡ, một tay cầm. Trước khi uống nên đưa chén sát mắt để khói mang hơi nóng xông lên khiến mắt đỡ mỏi, tinh hơn. Khi uống phải hớp ba lần, không để phát tiếng. Những bước trên nhằm phát huy tác dụng y học của trà nóng, tạo sự tĩnh tâm cho người thưởng trà, đồng thời thể hiện sự lịch sự, tôn trọng nhau trong giao tiếp”.
Người Việt có thói quen dùng trà mộc, tức trà không ướp tẩm. Nhưng trà ướp tẩm Việt Nam cũng có hương vị riêng. Chỉ Việt Nam mới có trà ướp hương sen, hương bưởi, hương nhài.